Олимпиячеләрне шулай әзерлиләр

Автоном коммерцияле булмаган оешма 1нче номерлы спорт мәктәбенең бүлекчәсе булып тора, анда шосседа велосипед белән узышырга яратучылардан тыш, акробатлар, пауэрлифтингчылар, җиңел атлетлар һәм батутта сикерүчеләр дә шөгыльләнә.

Карабашта велоспорт секциясен оештыру идеясе ирле-хатынлы Татьяна һәм Александр Паниннан башлана. Икесе дә үз вакытында спорт белән профессиональ дәрәҗәдә шөгыльләнгән кешеләр алар. Гаилә башлыгы балачактан ук нефтьчеләр бистәсендә яши – әти-әнисе  бирегә яшь белгечләр буларак юллама белән киләләр.

Саша авыр атлетика белән шөгыльләнә башлый, күп кенә ярышларда катнаша, халыкара класслы спорт мастеры нормативларын үти. Мәктәпне тәмамлаганнан соң Томск медицина институтын тәмамлый, юллама буенча Мәскәүгә китә. Велоспорт буенча Россия җыелмасында табиб булып эшли. Анда ул шоссе ярышлары буенча дөнья чемпионы, сөйкемле кыз Татьяна белән таныша.

2010 елда Паниннар гаиләсе Карабаш авылына кайта. Авыл табигатеннән файдаланып, йорт салып, велосипедта йөриләр. Акрынлап аларга җирле балалар да кушыла башлый. Ирле-хатынлы Паниннар велоспорт секциясен ничек төзергә, балалар төркемен җыярга һәм булачак чемпионнарны әзерли башларга уйлыйлар.

– Без «Иркеннефть» идарәсе җитәкчесенә бу мәсьәләне хәл итүдә ярдәм сорап мөрәҗәгать иттек, – дип сөйләде халыкара класслы спорт мастеры Татьяна Панина. – Башта безне хупламадылар, әмма без кулларны салындырмадык. Карабаш «Нефтьче» спорт-сәламәтләндерү комплексында балаларга тренировкалар үткәрдек һәм безнең проектны тормышка ашыру юлларын эзләүне дәвам иттеләр. Ниһаять, безне ишеттеләр,менә дигән бина бирделәр. Хыял тормышка ашты. «Татнефть» ГАҖ велосипедлар һәм кирәкле спорт инвентаре сатып алуга акча бүлеп бирде. Кыска гына вакыт эчендә спорт мастерлыгына 60 кандидат әзерләдек. Бездә Россия җыелма командасы әгъзалары Анастасия Чулкова һәм Татьяна Антошина шөгыльләнә. Алар быел җәй Япониядә узарга тиешле Олимпия уеннарына эләгү мөмкинлекләренә ия булдылар. Әмма коронавирус йогышы аркасында ярышлар вакыты киләсе елга күчерелде. Шул ук сәбәп белән Европа чемпионатын да гамәлдән чыгардылар. Күптән түгел Самарада узган Бөтенроссия беренчелегендә сәяхәткә кандидатлар сайлау планлаштырылган иде, алар арасында безнең тәрбияләнүчеләр дә бар иде. Перспективалар әлегә ачык түгел, әмма без бер урында утырмыйбыз – башка турнирларга актив әзерләнәбез.

Танылган чемпионка сүзләренчә, велосипед ярышларында катнашу җиңел түгел, асылда бу – спортның техник төре һәм аңа һәркем дә әзер түгел. Бигрәк тә шоссе узышлары авыр, анда, ничә яшьтә булуына карап, 50дән 200 километрга кадәр юл үтәргә туры килә, яшьләренә карап, спортчыларга теләсә нинди һава торышында, яңгырда һәм эсседә йөрергә туры килә. Тиз старт аласың – сулыш каба, акрын барасың – артта каласың. Шуңа күрә спортчы математик һәм техник акылга ия булырга тиеш. Дистанцияне узганда бик күп мәсьәләләрне хәл итәргә туры килә. Көндәшеннән аерылып калу яки аның “койрыгына утыру”, җилгә каршы хәрәкәт итү, тизлекне үр төшкәндә яки борылышта контрольдә тоту зарур. Ике көпчәкле дусның педальләрен әйләндерү генә түгел! Кюветка очмас өчен, бөтен юл дәвамында үз көчеңне исәпләп тотарга кирәк.

Велоспорт кешегә үз-үзенә ышаныч бирә, дисциплиналы итә, авырлыклардан курыкмаска өйрәтә. Күп сәгатьлек хәрәкәт дәвамында киеренкелектә булырга туры килә. Иң дулкынландыргыч мизгел – ярышларга старт бирелгәндә, анда узыш турында гына уйлыйсың. Аннары иң авыры – түзәргә, чыдарга кирәк булган өлеш башлана: каядыр тауга күтәрелү, аннары кинәт төшү, яхшы юлны сикәлтәләр алыштыра. Узышның азагы – ярышларның иң җаваплы этабы. Барысы да финиш сызыгын беренче булып узарга омтыла. Һәм монда иң мөһиме – тимер атыңнан очып төшеп калмау.

– Балалар велосипед спорты белән ике яшь ярымнан шөгыльләнә башлый, – ди тренер Евгения Асадина. – Дөрес, алты яшькә кадәр педальсез техникада бушлай йөриләр. Аннары гына, билгеле бер күнекмәләрен үзләштереп, байкаларга яки шоссе велосипедларына утыралар һәм атнасына алты тапкыр тренажерларда тулы куәткә шөгыльләнәләр.

Моннан тыш, Без Кодаш, Азнакай, Әлмәт, Яр Чаллы һәм башка юнәлешләр буенча юлларга чыгабыз. Төркемдә спортта зур өметләр баглаган берничә бала шөгыльләнә. Айнур Ямалтдиновны аерым билгеләп үтәсе килә. Егет күптән түгел Самарада узган Россия чемпионатында яхшы нәтиҗә күрсәтте. Ул беренче тапкыр ярышларда элиталы спортчылар категориясе белән беррәттән катнашты һәм лидерлар төркемендә финишка килде. Шуны да билгеләп үтәргә кирәк, Татарстан Республикасы велоспорт җыелма командасындагы  спортчыларның 70 проценты тирәсе – бездә тәрбияләнгән  .

Сүз уңаенда, тренерлар Бөгелмәдә трек ярышларын үстерергә мөмкин булырдай яңа объект төзү турында хыяллана. Әйләнеш буенча йөрү – бик динамик һәм мавыктыргыч күренеш ул. Монда спринтерлар узышы, индивидуаль, парлы һәм төркем ярышлары керә. Бу – күп медальләр алу мөмкинлеге булган, олимпия спорт төре. Аны безнең илдә һәм бөтен дөньяда яраталар, аларга яшен тизлегендә җилдерергә яратучы, этапның тиз узуын үз итә торган миллионлаган егет һәм кыз шөгыльләнә.

Сергей БРЮХАЧЕВ