"Транснефть - Прикамье" АҖ гади хезмәткәре Рәфис Вәлиев шәхси тәҗрибәсендә ни өчен берни дә онытылмавын, беркем дә онытылмавын күрсәтә

"Транснефть - Прикамье"да киләчәк турында гына түгел, үткәнне дә хөрмәт итәләр. Нәкъ менә шуңа күрә Ромашкино РНУ "Михайловка" нефть эшкәртү станциясе мастеры Рафис Вәлиев инде берничә ел үзенең ялы хисабына Волгоград өлкәсенең Городище районына  бара, анда “Истәлек вахтасы” Бөтенроссия акциясе кысаларында "Выстрел" хәрби-патриотик эзләү отряды экспедицияләрен оештыра.

Мөһим чик

“Выстрел” хәрби-патриотик эзләү отряды Татарстан Республикасының «Ватан» берләшмәсе» төбәк иҗтимагый яшьләр оешмасының структур бүлекчәсе булып тора һәм Чистай шәһәрендә нигезләнә. Быел бүлек 12 еллыгын билгеләп үтте. Аның җитәкчесе булып Рәфис Вәлиевның сыйныфташы һәм дусты Дмитрий Юдин тора. Нәкъ менә аннан ул ел саен оештырыла торган экспедицияләр турында белгән дә инде.

– 2010 елда мин "Выстрел" отряды белән Волгоград өлкәсенә, Городищи районына, Ерзовка бистәсенә үземнең беренче вахтага бардым. Анда Сталинград сугышлары узган, безнекеләр – Казан частьлары 62нче армия гаскәрләрен камалыштан чыгарырга тырышкан, – дип сөйләде эзтабар.

1942 елның көз башында формалаштырылган 120нче укчы дивизия сугышчылары беренче тапкыр Сталинград янында сугышка керә. Идел ярындагы шәһәр мөһим чик  булган, чөнки аның алынуы дошманга транспорт артериясен кисү мөмкинлеге биргән, аның буенча үзәк районнарга көньяктан азык-төлек һәм ягулык китергәннәр. 1942 елның 3 сентябреннән 4 сентябренә каршы төндә 120нче укчы дивизия Сталинградтан 16 чакрым ераклыктагы Ерзовка авылына килә, максат биеклекләрне алу һәм шәһәрнең төньяк читендәге 62нче армиягә якынаю була.

Сугыш барышында солдатларның күбесе һәлак була, әмма бурычны үти алалар – Сталинград безнекеләр кулында кала. Ерзовкадагы каһарманнар истәлегенә бистә үзәгендә тимер-бетон обелиск тора, анда исемнәр юк – алты дивизиянең номерлары гына. Һәлак булган сугышчылар арасында бары берничә кеше генә күмелгән, ә калганнар – күпчелек хәбәрсез югалганнар, чокырларда ята. Бер 120нче дивизия генә дә сугыш вакытында 5 меңнән артык кешене калдырып, шәхси составның яртысын югалткан.

Туганнар каберлеге һәм билгесез батырлыклар

Хәзер хәрби хәрәкәтләр урынында – авыл хуҗалыгы җирләре. Шул ук вакытта калдыкларны эзләү өчен махсус җиһазлар да кирәк түгел – сөякләр, амуниция детальләре, гильзалар җир өстендә ята. Беренче сәфәрдә Рәфис Вәлиевне нәкъ менә шул нәрсә гаҗәпләндергән дә.

– Мине шаккаттырды, кыйпылчыклар сөрелгән язгы кырда ята, гильзалар, сөякләр очрый.

“Выстрел” Чистай бүлекчәсе җитәкчесе Дмитрий Юдин сүзләренчә, үз вакытында алар анда Чистайда һәм Казанда туган якташларын эзләргә киткәннәр. 12 ел эшләү дәверендә татарстанлыларның шәхесләрен генә түгел, Россиянең башка төбәкләрендә яшәүчеләрнең туганнарын да ачыклый алганнар. Мәсәлән, эзләнүләр вакытында Кемерово кешесенең калдыкларын тапканнар. Ул Ерзовкадан 6 км ераклыкта, Орловкада җирләнгән. Аның тарихын аның туган энесе аша белә алганнар. Сугышка кадәр ир кеше физика укытучысы булган һәм сугыш хәрәкәтләре вакытында беркем дә белмәгән батырлык кылган. Аның бертуган энесе сөйләгәнчә, бомбардировка вакытында командирны гәүдәсе белән ышыклаган һәм кыйпылчык эләгеп, яраланудан үлгән.

Рафис Вәлиев үзе беренче экспедициясендә кырда “Леонтьев М. Л.” дип язылган теш щеткасы белән футляр тапкан. Соңыннан ачыкланганча, әйбер ТАССРның Буденовск районы кешесе Михаил Леонтьевныкы булган.

Бабалардан – балаларга

         “Транснефть – Прикамье” АҖ хезмәткәрләренең үткәне белән кызыксынуы закончалыклы теләк һәм сүз белән генә чикләнми – борынгы бабаларының  тыныч күк йөзе өчен көрәшүләрен искә алу эше белән дә бәйле. Рәфис Вәлиевнең ике бабасы да Икенче бөтендөнья сугышында катнашкан.

Берсе 1942 елда дошманны Мәскәүдән читкә куу өчен барган Великие Луки сугышында һәлак булган. Быел гына мин аның турында аның турында тулы мәгълүмат.  Полк командирының химик карандашмы, ручка беләнме язган хәбәрен күрдем. Икенче бабаем 1941 елда Эстониядә әсирлеккә эләгә, аннары азат ителә, әмма СССРга кайткач, аны тикшерүдән соң сак астына алалар. Әлегә аның турында мәгълүмат аз, ул лагерьлардан соң исән калган һәм 80нче елда үлгән. Әлбәттә, башыннан үткәннәрнең барысы да аның сәламәтлеген нык какшатты, – дип, белгәннәре белән уртаклаша “Михайловка” нефть эшкәртү станциясе мастеры.

Хәзер ул Волгоград өлкәсенә үз балалары белән бергә бара. Сүз уңаеннан, сәфәрдә башка катнашучылар да шулай ук эшли. Гадәттә үзләре белән Чистай укучыларын да чакыралар. Ике атнадан артык вакыт дәвамында отряд әгъзалары поход шартларында палаткаларда яшиләр һәм чиратлашып кыр кухнясында кизү торалар, калганнары көннәрен   һәлак булган сугышчыларның җәсәдләрен эзләп, авыр физик хезмәт белән шөгыльләнеп үткәрәләр. Олы улым вахтада тәүге тапкыр 2 ел элек булды. Алдагы экспедицияләргә әтиләре белән ике улы да җыена.

Быелның язында узган Җиңүнең 75 еллыгы уңаеннан оештырылган экспедициядә, кызганычка каршы, алар катнаша алмаган. Әмма сәфәр булган, «Транснефть - Прикамье» АҖ үз көченнән килгәнчә, игелекле эшкә үз өлешен кертте. Отряд җитәкчесе Юдин Д.В. һәм Татарстан Республикасының «Ватан» берләшмәсе» төбәк иҗтимагый оешмасы Советы рәисе, Татарстан Республикасында «Россиянең эзләү хәрәкәте» ОДИнең Региональ бүлекчәсе җитәкчесе А.Ю. Коноплев «Хәтер вахтасы - 2020» Бөтенроссия үзәгендә катнашу өчен «Выстрел» отряды экспедициясен җиһазлауда ярдәм иткән өчен предприятиегә рәхмәт белдерделәр,.

Составында “Транснефть – Прикамье” АҖ хезмәткәрләре катнаша торган «Выстрел», шулай ук   башка эзләү отрядлары эшчәнлеге белән предприятие тарихы музеенда танышырга мөмкин. Истәлек һәм дан елында музейда "Ул бөек еллар каршында баш иябез” экспозициясе ачылды, анда эзләү хәрәкәтенә,  анда катнашучылар тарафыннан Бөек Ватан сугышы артефактларына тапшырылган экспонатларга зур игътибар бирелгән. Бу узган дистә елларда тамашачыларга   сугыштан соңгы авыр елларда предприятиенең аякка басуы һәм үсеше башында торган ветераннарыбызның хезмәт һәм хәрби батырлыкларын күз алдына ачык китерергә мөмкинлек бирә.