Синең кешеләрең, Бөгелмә!: Минем беренче укытучым Елена Дубровина

Башлангыч сыйныф укытучысының төп сыйфатлары дип 27 еллык стажы булган педагог профессионализм, толерантлык һәм балаларга карата игелекле мөнәсәбәтне саный.

2нче лицейның башлангыч мәктәбе укытучысы һәрвакыт үз-үзен үстерүгә һәм камилләштерүгә әзер. Ул профессионал, укучылар белән генә түгел, ә аларның әти-әниләре белән дә аралашу нокталарын таба ала. Үз эш тәҗрибәсендә заманча укыту ысулларын кулланырга омтылган педагог иҗат итә белә һәм эштән рәхәтлек ала.

Үрнәк алырлык мисал

Күпләрнең һөнәргә юллары балачактан башлана. Нәкъ менә балачак хыяллары еш кына һөнәр сайлауда ярдәмче була.

Елена Дубровина һәрвакыт мәктәптә эшләргә теләгән. Кече сыйныфларда укыганда, ул үзенең беренче укытучысы Таисия Александровна Парамоновага охшарга тырыша. Дәресләрдән соң өйгә кайткач, кыз бүлмәдә урындыкларны төзеп, аларга курчаклар утырта, китаплар укый, уенчыклар белән мәктәптә алган белемнәре белән уртаклаша.

— Мин остазымны дөньядагы иң акыллы һәм мөһим кеше дип санадым, — ди Бөгелмә кызы. — Аңа охшарга бик теләдем: такта янындагы укытучылар өстәле артына утырып, бөтен сыйныфка кызыклы тарих сөйләргә, ә аннары дәфтәрләрдәге мәктәп биремнәрен тикшерергә.
Һөнәр сайларга вакыт җиткәч, кыз укытучы булачагын төгәл белә. Тугызынчы сыйныфтан соң Елена Бөгелмә педагогия училищесына укырга керә. Аны тәмамлагач, 4нче мәктәптә эшли. Аннары Яр Чаллы дәүләт педагогия институтының читтән торып уку бүлеген тәмамлый. 2005 елдан Елена Васильевна 2нче лицейның башлангыч сыйныфлар укытучысы.

Елена Дубровина дөрес һөнәр сайлагынына ышана. Ә укытучының һөнәре нинди булып чыкты дигән сорауга ул бары тик яраткан кешесе дип җавап бирә:

— Эшчәнлек өлкәсен үзгәртү теләге миндә беркайчан да тумады, — дип раслый педагог. — Балалар белән аралашу бик дәртләндерә. Кайчак иртән төшенке кәеф белән уянасың, бернәрсә дә эшләргә теләмисең. Ә мәктәпкә килгәч, күңелле һәм көләч йөзле балалар чолгап алалар да, нәрсәдер сорыйлар, һәм шунда ук барлык авырлыкларны онытасың. Бу бик тыйнак яңгырамаса да, әйтми кала алмыйм: минем барлык укучыларым иң яхшы, искиткеч, акыллы һәм игелекле!

Талант һәм үсеш

Һәр укытучының үз педагогик фәлсәфәсе һәм дөньяга караш системасы барлыкка килә, ул аны укучыга сеңдерергә тырыша. Елена Дубровинаның принциплары теләсә кайсы балага индивидуаль якынлык таба белү, аның талантларын ачу, үз-үзеңне үстерү һәм камилләштерү теләген уяту омтылышы.

— Дәресне кызыклы итү, укучыны мавыктыру — катлаулы сәнгать. Башлангыч сыйныф укучыларының мәктәптән зур өметләре, һәм күп нәрсә уку процессына бәйле, — ди 2нче лицейның башлангыч мәктәбе укытучысы. — Миңа балаларның нинди кәеф һәм белем белән дәрестән китүе, әти-әниләренә нәрсә сөйләве бик мөһим.

Педагог заман белән бергә бара, уку процессын заманча мәгариф системасы таләпләренә туры китереп төзи:
— Бүгенге мәктәп укучылары белән җиңел түгел: аларның игътибары өчен даими көрәшергә кирәк, чөнки еш кына телефон һәм планшет математика буенча яңа темага караганда кызыклырак, — дип аңлата бөгелмәле. — Балалар укуга кызыксынуларын югалтмасын өчен, һәрвакыт яңа нәрсә уйлап табарга кирәк: аларга өй эшен компьютерда башкарырга, веб-квест уйлап табарга, проект әзерләргә.

Елена Васильевнаның укучылары башлангыч мәктәп программасы курсын уңышлы үзләштерү белән генә чикләнмиләр, ә проект һәм тикшеренү эшчәнлеге белән дә рәхәтләнеп шөгыльләнәләр. Алар фәнни-гамәли конференцияләрдә, олимпиадаларда һәм конкурсларда катнашалар, лауреатлар, җиңүчеләр һәм призерлар булалар. Мәсәлән, 2023 елда дүртенче сыйныф укучысы Данияр Чакушин тормыш иминлеге нигезләре буенча республика олимпиадасы призеры булды, ә Мәликә Дәүләтханова 2нче лицей командасы составында региональ математика уен-олимпиадасында икенче урынны алды.

Сыйныфта һәрвакыт вакыйгаларга бай, кызыклы, төрле тормыш. Елена Васильевна укучылар белән күп вакытны дәрестә генә түгел, ә музейда, китапханәдә, спорт мәйданчыгында үткәрә. Үзенең оптимизмы белән ул балаларның ата-аналарын да үзенә тарта: алар һәрвакыт бәйрәмнәр, эстафеталар, һөнәри юнәлеш бирү чаралары үткәрүдә ярдәм итәргә әзер, чөнки сыйныф җитәкчесе кызыксынуын күрәләр.

Бөгелмә лицееның башлангыч мәктәбе укытучысының тагын бер искиткеч сыйфаты бар — үз-үзен даими камилләштерү.

Елена Дубровина Бөтенроссия һөнәри конкурсында җиңүче «Киләчәк укытучысы» президент платформасы «Россия — мөмкинлекләр иле», «Мәгариф» өстенлекле милли проекты кысаларында Татарстан Республикасының иң яхшы укытучыларына премияләр тапшыру бәйгесе, «Укытучы-остаз» номинациясендә «ТР гомуми белем бирү оешмалары укытучыларының һөнәри үсешенә ярдәм» грантына конкурс сайлап алу, «Мәгариф» өстенлекле илкүләм проекты кысаларында ТРның иң яхшы укытучылары конкурсы, «Мәгарифтәге казанышлары өчен» күкрәк билгесе иясе.

Оптимизм һәм беренче сыйныф укучылары турында

Беренче укытучы белем иленә алып баручы гына түгел, ә иң абруйлы өлкәннәрнең берсе дә, ул дүрт ел эчендә баланы кешеләр белән дөрес мөнәсәбәтләр төзергә өйрәтергә, киләчәк тормыш өчен беренче һәм иң мөһим ориентирлар бирергә тиеш.

— Мин кечкенә генә бер кешене тәрбиялим, ул бер сәгать эчендә үзе өчен аңлаешсыз зур дөнья ача. Бу бик зур җаваплылык. Балалар хәзер башка, алар мобильрәк һәм, мәктәпкә килгәч, өлкәннәрдән күбрәк белә, әмма шул ук вакытта үз яшенең күркәм үзенчәлекләрен дә саклый: эчкерсезлек, ачыклык, эмоциональлек. Аларның күзләре һәрвакыт яна, алар кешеләргә һәм дөньяга битараф түгел. Балаларда бу оптимизмны яхшыга һәм ышанычны саклап каласы килә.

Беренче сыйныф укучыларына карата таләпләргә килгәндә, иң мөһиме — баланың мәктәп өчен психологик яктан өлгерүе. Кызганычка каршы, күп әти- әниләр өчен максат — улын яки кызын мәктәпкә кадәр укырга, санарга һәм язарга өйрәтү. Ләкин беренче сыйныф укучысының игътибары, фикерләве, сөйләме, хәтере һәм тырышлыгы үскән булса, ул моны беренче сыйныфта да тиз өйрәнәчәк. Балалар мәктәпкә иң беренче чиратта сәламәт, психологик әзерлекле булып килсеннәр, ә калганнарын без өйрәтәчәкбез, — ди 27 еллык стажлы педагог.

Елена Дубровина. / ФОТО: шәхси архив.