Китапларда – тарих: Карабаш бистәсендә китап тәкъдир итү кичәсе

Карабаш халкы авылыбызның тарихи, мәдәни мирасына багышланган “Карабаш баш таш билгеләре” дип аталган китап белән танышты. Тәкъдир итү кичәсендә Чаллы шәһәреннән килгән артистлар – популяр җырчы һәм композитор Флүрә Коләхмәтова-Талыйпова, Фәиз Мәйдуллин һәм Карабаш клубы сәхнә осталары тарафыннан зур концерт күрсәтелде. Өлкәннәрне бәйрәм белән котлап, бистәбезнең яңа башлыгы Илдар Җәләев чыгыш ясады һәм тарихыбызның яңа сәхифәләрен ачуга зур өлеш керткән, проектның авторы һәм оештыручысы Һади Атласи исемендәге халык музей-китапханәсе җитәкчесе Фазыл Вәлиәхмәткә һәм китап авторы, тарихчы, эпиграфчы Венер Әхмәтовка Мактау грамоталары тапшырды. Илдар Илгиз улының яңа вазифасының шундый күркәм эшләр белән башлануы символик мәгънәгә дә ия. Чөнки дөньяны культура, мәдәният коткарачак. Мәдәниятле кеше нинди генә һөнәр иясе булмасын, ул үз эшен яхшы итеп башкарачак. Менә авылыбыз тарихының тагын бер ак табы бетерелде. Борынгы зиратларыбызны барлап чыктык, гарәп графикасында язылган ташларны чистарттык, өйрәндек, тәрҗемә иттек, үлчәмнәрен алдык, фотога һәм картага төшердек. Шулай итеп, бик зур тарихи, мәдәни мирасыбызны саклап кала алдык, чөнки вакыт үзенекен эшли – алар елдан-ел кими, бозыла, югала баралар. Без бу эшне түләүсез, үз инициативабыз, үз исәбебезгә башкардык һәм китапны беренче редакциядә әлегә берничә экземплярда гына чыгара алдык. Аның тиражын булдыру өчен матди ярдәм кирәк. Безнең милләт изге уйлы, мәрхәмәтле, ярдәмчел булуы белән аерылып торган. Моңа эш вакытында да дәлилләр табылып торды. Әби- бабаларыбыз хәтта кабер ташларының өстенә чокыр-савыт ясатканнар, шунда яңгыр сулары җыелып, кошлар һәм төрле бөҗәкләр су эчә алсын дип. Вафат булгач та, алар мөмкинлек булган кадәр яхшылык эшләргә тырышканнар. Бу китап-белешмә фәнни-популяр да була ала. Ул авыл тарихчылары, галимнәр, киң катлам укучылар өчен зур табыш булып тора. Автор Венер Рәшит улы бу китапта, беренче булып Карабаш авылы таш архивын өйрәнгәндә, яңа төр тикшерү, табылдыкларны фәнни әйләнешкә кертү, тасвирлау ысулларын куллана. 100дән артык ташязма – тулы яки өлешчә укырлык дәрәҗәдә. Иң борынгысы – Габделсаттар улы (1766–1790) Габделсәламгә куелган таш – 1826 елда вафат. Моны әле иң борынгы таш дип әйтеп булмый. Чөнки тагын 100гә якын таш искергән, язулары беткән. Карабаш авылының тарихы тирәнрәк (2009 елда узган археологик экспедиция вакытында 16нчы гасырга караган чүлмәк ватыклары табылган иде). Кичәдә галим-сәяхәтче, татарның рун язулары белән борынгы тарихын өйрәнүче, халкыбызның 1500 ел буе кулланган 15 төрле язу белгече, бу язуларны компьютерда басу өчен клавиатура һәм яңа программалар ясаучы, 9 телдә сөйләшүче һәм күп илләрдә тикшеренү алып барган Венер Рәшит улы Әхмәтовка Һади Атласи исемендәге халык музей- китапханә бүләге – Шаһәдәтнамә һәм гыйззәт билгесе тапшырылды.                              

Фазыл Вәлиәхмәт

Фотолар автордан