11 гыйнварда булган юл фаҗигасендә ике кешенең гомере өзелә, өченчесе, исән калса да, бу һәлакәткә катнашы булган өчен өзгәләнә. Чит ил машинасында барган Флюр Шәйхетдинов башта җәяүлене таптата, аннары каршы яктан килүче Илшат Таев утырган "Лада" машинасы белән бәрелешә.
Өч кызга - бер малай
Дүртенче баланың малай буласын белгәч, Таевлар гаиләсендә туасы сабыйны аеруча көтеп алалар. Гөлнара, Гөлназ, Гөлшат энеләре Илшатны бик тә ярата. "Олы кызым энесен аеруча сагына. Алар гел бергә иде. Икесе дә Яшел Үзәндә яшәгәч, бер-берсен тагын да якын иттеләр", - дип искә ала әниләре Рушания. Илшат кечкенәдән атлар белән "җенләнә". Беренче сыйныфта укыганда ат чабышында катнаша башлый. Җиңүләре дә аз булмый. Нәкъ әтисе Дамирныкы кебек. Аларның алган бүләкләре әле дә өйләрен бизәп тора. Дамир абыйның суыткычы "җырлап" эшләп утырса, Илшат алган туңдыргыч, микродулкынлы мич һәм келәмнәр хәзер улларын искә төшереп торачак. Армиягә китәр вакыт җиткәч, Рушания апага, Илшатны ник алып калмыйсыз, дип тә әйтәләр. Янәсе, бердәнбер малаегыз бит. Тик ул чакта, әллә сизенеп, әллә уйламыйча гына: "Гомере бетсә, монда да үлә, тегендә дә", - дип җавап бирә.
Соңгы араларда әтисе Дамирның сәламәтлеге какшап китә, шуңа күрә аны еш кына хастаханәгә йөртергә туры килә. Бу юлы исә аны махсус тикшерүгә алып барырга кирәк була. Улы, ял алып, янә авылга кайта. "Узган ел ирем кинәт кенә авырып китте, аңа инсульт булды. Ярый әле Илшатның авылга кайткан вакыты иде. Улыбыз әтисен тизрәк Норлат хастаханәсенә илткән. Аннары "ашыгыч ярдәм" машинасы белән аны Яшел Үзәнгә алып киттеләр. Улыбыз әтисен бик яратты. Кадерләргә тырышты. Минем өчен дә өзелеп торды. Быел үзем дә авырдым. Кан басымым күтәрелеп, 16 көн хастаханәдә ятып чыктым", - дип сөйли Илшатның әнисе.
Илшат
Фаҗига булган көнне Илшат, әнисенә шалтыратып, эштән иртәрәк кайтуын сорый. Хәтта әнисен эшеннән килеп ала. Кичкә таба күрше авылга, йөргән кызы янына барырга җыена. "Киттеңдәмени, улым? - ди, әнисе нидер сизенгәндәй. - Әйбәт кенә йөрегез". Соңгы сөйләшү шулай тәмамлана.
Илшат Тау Иле авылына юл тота. Күгештән ерак түгел ул. Басу аша гына барасы. Әмма Илшат, машинаны тузанга батырмыйм әле дип, хәтта җәй көне дә әйләнгеч юлдан йөри. "Илшат китеп озак та үтмәде, бертуган энем килеп керде. Үзе белән авыл фельдшерын да иярткән. Куркыныч хәбәрне башта ирем Дамирга җиткергәннәр. Аннары миңа әйттеләр, - дип сөйли әнисе. - Баскан урынымда җир убылгандай булды. Улым, бер туганыбызның төшенә кереп: "Монда гел яңгыр, бер аяз көн юк", - дигән. Күз яше түгүдән файда юк, димәк. Әнә шуңа да әзрәк үз-үземне кулда тотам. Тик ничек тынычланырга? Дамир баш авыртудан зарлана, үземне дә тагын кан басымым китереп тотмасын, дим".
Еларсың да...
Илшатның машинасы белән авариягә очраганын әйтсәләр дә, юлда ни булганын башта әйтүче булмый. "Илшатка кем бәрелгәнен, юлда ниләр булганын ул чакта белми дә идем әле. Хәл белергә күршебез Флюра апа кергәч, аның бик елаганына игътибар иткән идем", - ди Рушания апа.
Флюра апа - Флюр Шәйхетдиновның әнисе. Моннан ел ярым элек 59 яшьлек гаилә башлыгы Илдар абыйны җирли алар. Яратышып гомер иткән, улларына таяныч булган газиз кешесен югалтуны авыр кичерә әниләре. Инде язмышка буйсынып, тынычланабыз дигәндә генә, көтелмәгән фаҗига килеп чыга. Бу хәлдән соң гаиләнең йокысы кача, ашавы ашау түгел, яшәве газапка әйләнә.
- Улым бу хәлне бик авыр кичерә. Фаҗигадә сәламәтлегенә дә зыян килгән. Гел нидер уйлап йөри. Кайчак: "Әллә юләрләнәм инде? - дип тә сорап куя. - Йөрәгем күтәрә алмас", - ди. Авыр хәсрәтләр. Бала югалту бик читен. Рушанияләрнең хәлен аңлыйбыз. Бар да - Аллаһы Тәгалә кулында. Ни язган инде, шуны күрербез, - ди Флюра апа.
Флюр
Флюр күрше авыл кызы Флюзәгә өйләнеп, төп йортта Нәфис исемле малай үстерәләр. Авария буласы көнне ул Норлатка сабыена тиешле сөт ризыгы алырга бара. Шуннан кайтканда килеп чыга да инде куркыныч фаҗига. Зур трассада да түгел, авыл янәшәсендә. Флюр башта юлдан кайтып баручы җәяүле кешене бәрдерә. Аннан соң каршы як полосага чыгып, авылдашы Илшат Таев машинасына бәрелә.
Бер тамчы яше дә чыкмады
Җәяүле кешенең исә Акъегет авылында яшәүче 57 яшьлек Фирдәвес Әшрафҗанов икәне ачыклана. Авылдашлары әйтүенчә, элек хөкем ителгән, ә иреккә чыккач, беркайда да эшләмәгән кеше була ул. "Ник эшләмисең, дисәм, ике пенсия алам бит мин, дип җавап кайтара иде. Баштарак аңламадым, соңыннан әти белән әнинең акчасына эчеп ятканын белдем. Әти үлгәч, хәлләр мөшкелләнде. Әнине кыйный ук башлаган. Мине әнинең үтенече буенча чакыртып кайтардылар", - дип сөйли Фирдәвеснең абыйсы Ринат.
Әниләре Резеда, без килгәндә, урын өстендә иде. 83 яшьлек әбекәйнең үз хәле - хәл. Декабрь ахырында Фирдәвес абый әнисенә чираттагы тапкыр кул күтәрә. Бу хәлгә түзә алмаган әби, гади генә авыл өенең ике катлы тәрәзәсен алып, бакчага чыгып кача. Ә улы, куып тотып, янә әнисен кыйный башлый. "Күкрәгемә сукты. Мин егылгач, өстемә менеп, үкчәсе белән таптый башлады. Хәзер сулыш алулары да авыр. Кабыргаларым да сынгандыр инде. Ул кадәр кыйнауга ничек түзгәнмендер? Өч тапкыр үлемнән калдым инде мин. Әле ярый күрше Света күреп ярдәм итте",- ди әбекәй. Әнә шушы хәлләрдән соң, Фирдәвесне дә, әби белән Светаны да күрше Норлатта урнашкан полиция бүлегенә чакырталар.
.jpg)
Резеда апа
- Әни белән Светаны үзләре алып кайтып куйдылар. Фирдәвесне калдырганнар. "Җәяү кайтсын, бераз айныр да, физкультура булыр аңа", - дигәннәр. Мин дә авылда идем ул көнне. Ишекне бикләмичә, Фирдәвесне көтеп утырдык. Шул вакытта туганыбыз Рәшит абый килеп керде. "Фирдәвесне көтмәгез, башка кайтмый инде ул. Аны машина бәргән", - диде. Әнә шул сүзне ишеткәч, әнинең күзеннән бер тамчы яшь чыкмады. Тәмам йөрәгенә төшкән икән ул аның. Тәмәке җиткереп булмый иде үзенә. Әнине ничек шулай җәберли алгандыр. Без биш бала үстек. Бер туганыбыз Рузалия авырып үлеп китте. Әнинең йөрәгендә хәсрәтләр күп инде аның. Энем әнигә гел янап торган. "Мин сине барыбер үтерәм. Үз үлемең белән үлмисең син, минем кулдан үләсең", - дип куркыткан. Әле беркөнне Фирдәвесне таптаткан кеше килгән иде. Аны гаепләмибез. Бер дәгъвабыз да юк. Энем артык кыланган иде, үз башына булган икән", - ди Ринат.
Аналар йөрәге
Сер түгел, мондый хәлләрдән соң имеш-мимеше дә күп була. Күгештә дә төрле сүзләр йөри. Флюрның юлына чыккан җәяүле ир-атны гаеплиләр. Җитмәсә, исерек булган икән, диләр. Авыл халкы Флюра апаның да, улларының да кешелекле, ярдәмчел икәнен әйтә. Илшатны да гел яхшы яктан искә алалар, әти-әнисенең хәсрәтен бүлешәләр. Әлегә бу фаҗиганең сәбәпләрен тикшерү эше дәвам итә. Ниләр буласын, тагын күпме күз яшьләре түгеләсен бер Ходай гына белә. Машина да бик сирәк кенә йөри торган юлда килеп чыккан вакыйга аркасында бер мизгел эчендә өч гаиләнең язмышы үзгәрә. Бу хәлләрне бигрәк тә аналар йөрәге авыр кичерә. Резеда апа газиз баласы салган җәрәхәтләрдән интегеп ята. Флюра апа улына Ходайдан бу сынауны узганда җиңеллек, ярдәм сорый. Рушания апа исә, баласының рухын шатландырмакчы булып, дога кыла, ашын үткәргәндә, улы яраткан чия пирогы пешерергә җыена...
Гөлгенә ШИҺАПОВА
